Wprawdzie u nas w Polsce święta Wielkanocne już się skończyły, ale na Ukrainie dopiero nadchodzą. My dzisiaj przybliżymy trochę tradycję naszych sąsiadów. Mieliśmy przyjemność gościć dzieci z Ukrainy na warsztatach świątecznych
Pierwszą różnicą, która dotyczy świąt w Polsce i w Ukrainie jest ich nazwa. Polska nazwa „Wielkanoc” wskazuje na wielką noc, a ukraińska „Великдень” na wielki dzień. Inna jest też data obchodów święta, ponieważ Polska świętuje zgodnie z kalendarzem gregoriańskim, a Ukraina – z kalendarzem juliańskim. W 2022 r. Wielka Niedziela i Poniedziałek Wielkanocny przypadają:
w Polsce 17-18 kwietnia,
w Ukrainie 24-25 kwietnia.
Katolicka Niedziela Palmowa, z powodu tradycji w Ukrainie nazywa się Niedzielą Wierzbową. Drzewo to ma szczególne znaczenie dla Ukraińców, co związane jest jeszcze z dawnymi wierzeniami. Jest to także jedno z pierwszych drzew, które budzi się do życia po zimie. Smagano się gałązkami wierzby inkantując “zaklęcie”
„Ne ja bju, werba bje
Za tyżdeń welykdeń
Uże nedaleczko
Czerwone jajeczko”
Miało to przynieść nie tylko pomyślność, dostatek, ale również szczęście i płodność. No i najważniejsze: to nie czyniący był winny uderzeń gałązką, a sama Wierzba.
Po niedzieli wierzbowej przychodzi Wielki Tydzień.
Ostatni czwartek przed Wielkanocą nazywany jest Czystym czwartkiem. Rano, po przebudzeniu, każdy członek rodziny przemywał twarz wodą, w której na noc został zanurzony srebrny przedmiot. Jest to symbolem oczyszczenia, zmycia z siebie zmęczenia, trwogi i wszelkich negatywnych emocji. W tym dniu rodziny sprzątają domy i podwórka przygotowując się do Świąt. Również ta tradycja ma swoją podstawę w wierzeniach ludowych. Jeśli będzie na Wielkanoc czysto, przez cały rok będzie panował ład i harmonia.
Także w Czysty czwartek gospodynie pieką kulicz, czyli specjalną świąteczną babkę.
Świecenie pokarmów jest niemal identyczne w Polsce i w Ukrainie.
W koszyku znajdziemy:
masło
jajka i pisanki
chrzan
kiełbasa i szynka
sól i ocet
pieczywo
Kulicz
Wspomniany kulicz to odpowiednik naszej babki wielkanocnej. To rodzaj ciasta w cylindrycznej formie. Ma rodzynki, jest zdobione w różne kolory
Niektórzy do koszyczka wkładają także twaróg i charakterystyczne przekąski dla dzieci – zefirki, czyli słodkości zrobione z bezy.
Często po poświęceniu koszyczka Ukraińcy dzielą się jego zawartością z bezdomnymi lub potrzebującymi.
W wielu częściach Białorusi i Ukrainy kultywowane są do dzisiaj:
Haiwki, jahiłki, hahiłky – tradycyjne wiosenne pieśni i zabawy, które były wykonywane obok cerkwi w czasie Wielkanocy.
Tradycyjne pieśni głównie traktują o przyrodzie i jej przebudzeniu, i tym, co symbolizuje ciągłość życia. Jedną z najbardziej znanych haiwek jest Werbowaja doszczeczka, czyli Wierzbna deseczka, którą w XIX wieku na Pokuciu spisał Oskar Kolberg, a która w XX wieku zabrzmiała w filmie Serhija Paradżanowa „Cienie zapomnianych przodków”
Nie ma też w Ukrainie zwyczaju zajączka, są za chrzestni to oni pełnią tę funkcję. Odwiedzając swoich chrześniaków obdarowują ich prezentami.
Tak jak cały świat, przyroda i życie jest cykliczne tak samo tę ciągłość można zauważyć w kalendarzu świąt Ukraińskich. Ponieważ po kulcie odrodzenia się życia, powrotu wiosny zawsze trzeba pamiętać o tych, co odeszli.
Zaraz po Wielkanocy, bo już tydzień później, wypada ukraińskie Święto Zmarłych – Hrobki. Rodzina i przyjaciele przychodzą na groby swoich bliskich, by wspólnie z nimi biesiadować przy jadle i piciu.