Wycinanki Kazimiery Balcerzak

Kazimiera Balcerzak wychowała się w otoczeniu i atmosferze tradycji, a wszystko co robi służy zachowaniu pamięci o tym co nieuchronnie przemija. Urodziła się jeszcze we wsi
Męka, która później stała się dzielnicą Sieradza. Od młodych lat haftowała i szydełkowała. Za
sprawą mamy, cioci i babci wykonuje ozdoby świąteczne, kwiaty z bibuły i pająki według
wzorów stosowanych od lat w jej rodzinie. Z inspiracji etnografa z Muzeum Okręgowego w
Sieradzu, będąc już na emeryturze, sięgnęła po tradycyjne hafty sieradzkie i wycinanki.
Wycinanka stała się jej ulubioną dziedziną twórczości. Wykonuje przede wszystkim
sieradzkie cacka, lalki, kozoki, wielobarwne rózgi, mazury, mazury z ogonami, koronki, ale
także nieco uwspółcześnione formy, wkomponowując w nie motywy świąteczne, postacie
świętych, a nawet znane zabytki rodzinnego miasta. Kazimiera Balcerzak pamięta jak babcia
dużymi nożycami do strzyżenia owiec wycinała z białego papieru firanki na okna, a na
półeczki zazdrostki – ząbki. Jak w okresach przedświątecznych, każdego roku przyklejała na
ścianach nowe wycinanki i ozdabiała ramy obrazów kwiatami z papieru, wieszała nowego
pająka. Dziś pani Kazimiera robiąc wycinankę, zamiast nożyc do strzyżenia owiec stosuje
współczesne nożyczki, którymi o wiele łatwiej wycinać tradycyjne wzory. Do dyspozycji ma
znacznie większy wybór różnego rodzaju papieru niż miała jej babcia. Takie możliwości
inspirują twórczą wyobraźnię i skłaniają do tworzenia wycinanek artystycznych, które
również tworzy Kazimiera Balcerzak. Palmy wielkanocne też potrafi składać, a w sieradzkim
kwiaty do palm robi się z wełny i pierza. Oprócz haftów, wycinanek i palm wykonuje piękne
kwiaty z bibuły i to takie jakie pamięta z rodzinnego domu. Kobiety w jej stronach robiły je
jesienią. Spod ich rąk wychodziły piękne malwy, takie jakie robi pani Kazimiera. Swoje
umiejętności chętnie przekazuje innym podczas warsztatów, targów oraz wystaw.
Umiejętności twórcze przekazała też swoim dzieciom i wnukom. Ma na swoim koncie wiele
nagród i wyróżnień. Prace twórczyni można zobaczyć w Sieradzkim Domu Kultury, w
licznych muzeach oraz w zbiorach prywatnych. Twórczość ludowa jak podkreśla artystka- to
jej wielka pasja, dzięki której może ona nie tylko kultywować zanikające powoli tradycje
swojego regionu, ale wciąż zaskakiwać nowymi pomysłami.
Wystawy
1. Wystawa sieradzkiej wycinanki inspirowanej Kazimiery Balcerzak, mistrzyni cacek,
Centrum Informacji Kulturalnej w Sieradzu, 2014 rok
2. Szopka w Sieradzkiej wycinance, Centrum Informacji Kulturalnej w Sieradzu, 2014 rok
3. Cacka, rózgi, mazury..wystawa prac Kazimiery Balcerzak, Galeria Sztuki Ludowej STL,
2017 rok
Nagrody
1. Sieradz 2003 rok – I nagroda w konkursie “Boże Narodzenie w Sieradzkim”
2. Sieradz 2004 rok – nagroda Starosty Sieradzkiego za kontynuację tradycji ludowych w
hafcie i papieroplastyce
3. Lublin 2004 rok – nagroda w ogólnopolskim konkursie sztuki ludowej “A to Polska
właśnie..”
4. Sieradz 2006 rok – I nagroda w konkursie “Sztuka Ludowa i Rękodzieło Regionu
Sieradzkiego”
5. Częstochowa 2012 rok – I nagroda w V Konkursie Sztuki Ludowej “Wycinanki
niezaplanowane..”
6. Rudniki 2012 – I nagroda w XXV Międzynarodowym Konkursie Plastyki Obrzędowej
7. Kazimierz Dolny 2012 rok – I nagroda za najlepsze prace prezentowane podczas XLV
Ogólnopolskich Targów Sztuki Ludowej
8. Sieradz 2013 rok – I nagroda Zarządu Powiatu Sieradzkiego za wybitne osiągnięcia
artystyczne i twórcze
9. Sieradz 2016 rok – I nagroda Grand Prix w konkursie “Chrzest Polski w Sztuce Ludowej
2016″
Wycinanki sieradzkie należą do jednych z najstarszych typów wycinankarskich w
Polsce. Prezentowana wystawa jest formą popularyzacji tych wycinanek za pomocą
prac Kazimiery Balcerzak, wykonanych po mistrzowsku, z niezwykłą starannością. Na
ekspozycji przedstawiono bogactwo form wycinanki sieradzkiej i różne jej typy, jak:
Cacka – uważane za najprostsze, a są to wycinanki w kształcie koła lub kwadratu, z
motywami ażurowymi, ułożonymi odśrodkowo wzdłuż osi
Rózgi – nazywane są też “wirzbami “albo “zielkami”. Przypominają rośliny w doniczce,
jedno- lub trójosiowe o prostych liściach i ażurowych kwiatach. Pod względem formy należą
do najstarszych wzorów wycinanek ludowych w Polsce.
Mazury – to forma, która najbardziej wyróżnia region sieradzki, są to wycinanki z motywami
geometrycznymi, roślinnymi, zwierzęcymi i antropomorficznymi
Kozoki – zwane też “lolkami” lub “dzieciokami” są jedno- lub wielobarwne i przedstawiają
postacie ludzkie trzymające się za ręce. Układane są we fryz tworząc zrytmizowaną
wycinankę pasową.
Koronki – są to wielobarwne wianki z kwiatami naklejonymi na tle gwieździście rozłożonych liści
Na wystawie obok wycinanek, zobaczymy pająka żyrandolowego ze słomy, fasoli i bibuły
oraz kolorowe kwiaty bibułkowe także wykonane przez artystkę.
kurator wystawy Barbara Rybińska